Chuẩn Tướng Lê Đức Đạt Vị Tư Lệnh Của Sư Đoàn 22 Người Đã Chết Cho Nước Vào Ngày 24 Tháng 4 Năm 1972
Brigadier General Le Duc Dat The Commander Of Division 22 He Who Died For His Country On April 24, 1972
Trận Tân cảnh 23-4-1972: Kẽm Gai Bọc Thây Anh Hùng
Lê Đức Đạt (1928-1972), nguyên là một sĩ quan cao cấp gốc Kỵ binh của Quân lực Việt Nam Cộng hòa, cấp bậc Đại tá. Ông xuất thân từ trường Võ bị Liên quân do Chính phủ Quốc gia Việt Nam thành lập dưới sự hỗ của Quân đội Pháp tại nam Cao nguyên Trung phần. Ra trường ông được chọn về Binh chủng Thiết giáp. Ông đã phục vụ ở đơn vị này được một thời gian ngắn, sau chuyển sang đơn vị Bộ binh. Năm 1972 khi đang là Tư lệnh Sư đoàn Bộ binh, ông tử trận tại Đắk Tô, Kon Tum. Được truy thăng cấp bậc Chuẩn tướng.
Tiểu sử & Binh nghiệp
Ông sinh năm 1928 trong một gia đình doanh nhân tại Hà Đông (nay thuộc Hà Nội) miền Bắc Việt Nam. Năm 1947, ông tốt nghiệp Trung học chương trình Pháp tại Hà Nội với văn bằng Tú tài bán phần. Được bổ dụng làm công chức một thời gian trước khi gia nhập quân đội.
Quân đội Quốc gia Việt Nam
Tháng 6 năm 1951, thi hành lệnh động viên của Chính phủ Quốc gia Việt Nam, ông nhập ngũ vào Quân đội Quốc gia,[2] mang số quân: 48/300.374. Theo học khóa 5 Hoàng Diệu[3] tại trường Võ bị Liên quân Đà Lạt, khai giảng ngày 1 tháng 7 năm 1951. Ngày 24 tháng 4 năm 1952 mãn khóa tốt nghiệp với cấp bậc Thiếu úy hiện dịch. Ra trường, ông được chọn về đơn vị Thiết giáp và tiếp tục theo học khóa căn bản Binh chủng tại Trung tâm Huấn luyện Thiết giáp Viễn Đông của Pháp tại Vũng Tàu. Tháng 9 năm 1952 mãn khóa về đơn vị, ông được cử làm Trung đội trưởng thuộc Đại đội 5 Thám thính,[4] đồn trú tại Thái bình. Cuối năm 1953, ông được thăng cấp Trung úy giữ chức vụ Đại đội trưởng Đại đội 5 Thám thính.
Đầu tháng 1 năm 1954, ông được chuyển qua làm Trưởng ban Hành quân tại Bộ chỉ huy Trung đoàn 3 Thám thính tân lập tại Hà Đông. Tháng 11 cùng năm ông được thăng cấp Đại úy và được cử đi du học khóa cao cấp Thiết giáp tại trường Thiết Kỵ Saumur Pháp, đến tháng 8 năm 1955 mãn khóa.
Quân đội Việt Nam Cộng hòa
Tháng 3 năm ăm 1956, sau một thời gian ngắn từ Quân đội Quốc gia chuyển sang phục vụ Quân đội Việt Nam Cộng hòa ông được thăng cấp Thiếu tá và được cử làm Trung đoàn trưởng Trung đoàn 3 Thám thính đồn trú tại Ban Mê Thuột, thay thế Thiếu tá Trần Văn Ái.[5] Giữa năm 1957, Trung đoàn 3 Thám thính được đổi tên thành Trung đoàn Thiết giáp, ông được lệnh bàn giao Trung đoàn lại cho Thiếu tá Nguyễn Đình Bảng.[6] Ngay sau đó được cử đi làm Chỉ huy trưởng Trung tâm Huấn luyện Cơ giới Bảo an ở Vũng Tàu.
Đầu tháng 11 năm 1963, sau cuộc đảo chính Tổng thống Ngô Đình Diệm (ngày 1 tháng 11). Ngày 3 tháng 11, ông được thăng cấp Trung tá tại nhiệm. Đầu năm 1964, sau cuộc Chỉnh lý ngày 30 tháng 1 của tướng Nguyễn Khánh, ông biệt phái sang lĩnh vực Hành chính Quân sự và được bổ nhiệm chức vụ Tỉnh trưởng kiêm Tiểu khu trưởng Phước Tuy.
Cuối năm 1967, ông nhận lệnh bàn giao tỉnh Phước Tuy lại cho Trung tá Trần Vãng Khoái.[7] Trở lại quân đội ông được chuyển sang đơn vị Bộ binh và được cử làm Tham mưu trưởng Sư đoàn 25 Bộ binh. Giữa năm 1968, ông được chỉ định chức vụ Tư lệnh phó Sư đoàn 25. Tháng 6 năm 1969, ông được thăng cấp Đại tá và chuyển ra Quân khu 2 giữ chức Tư lệnh phó Sư đoàn 22 Bộ binh (Thời gian ông giữ chức Tham mưu trưởng và Tư lệnh phó Sư đoàn 25 Bộ binh dưới quyền Tư lệnh Sư đoàn là Chuẩn tướng Phan Trọng Chinh).
Tháng 6 năm 1969 thuyên chuyển ra Vùng 2 chiến thuật, ông được cử làm Tư lệnh phó Sư đoàn 22 Bộ binh do Chuẩn tướng Lê Ngọc Triển làm Tư lệnh. Đầu tháng 3 năm 1972, ông được bổ nhiệm làm Tư lệnh Sư đoàn 22 Bộ binh thay thế Thiếu tướng Lê Ngọc Triển xin từ nhiệm vì lý do sức khoẻ.
Thất thủ và hy sinh
Ngày 24 tháng 4 năm 1972 (Mùa Hè Đỏ Lửa), Quân Việt Cộng đã điều động một lực lượng gồm nhiều đơn vị hùng mạnh được tăng cường Trọng pháo và Thiết giáp hạng nặng cùng Bộ binh tùng thiết tấn công Bộ tư lệnh Tiền phương của Sư đoàn 22 Bộ binh trấn đóng tại Tân Cảnh, Đắk Tô. Đại tá Lê Đức Đạt chỉ huy đơn vị đồn trú chống đỡ cho đến lúc thế cùng lực kiệt. Để tránh lọt vào tay địch, ông đã rời hầm chỉ huy mở đường máu thoát ra sân bay L.19 thì bị lọt vào ổ phục kích của Quân Việt Cộng, ông bị tử trận tại nơi này lúc 17 giờ 45 buổi chiều cùng ngày, hưởng dương 44 tuổi (cũng là thời điểm Tân Cảnh hoàn toàn thất thủ). Ông được truy thăng cấp bậc Chuẩn tướng và truy tặng đệ tam đẳng Bảo quốc Huân chương kèm Anh dũng Bội tinh với nhành dương liễu.
Trận Tân cảnh 23-4-1972: Kẽm Gai Bọc Thây Anh Hùng
Thực
tình tôi không muốn viết bài này vì nó cho tôi một kỷ niệm nhiều đau
thương nhất trong cuộc đời binh nghiệp vốn dĩ đã kém may mắn cuả tôi,
hơn nữa tôi không muốn gợi lại những chuyện (sự thật đau lòng) nhưng một
vị đàn anh đã yêu cầu nên tôi đành vâng lời, tôi cố gắng chỉ viết những
gì thật cần thiết, còn những gì không cần thiết tôi xin được né tránh,
một điều xin thưa rằng đây là sự thực những gì tôi thấy, những gì tôi
nghe; nhớ tới hình dáng người dân địa phương, lưng mang gùi nặng tay vẫy
chào như trao trách nhiệm bảo vệ thôn rẫy, mà lòng nào đành quên sao?
Nhớ tới những vị đàn anh, những người bạn, những người em lạc lõng tại
SĐ22BB mà lòng nao nao bất ổn, đây là một cuộc hành hạ không phải là một
trận đánh, tôi không hiểu sao sau khi SĐ22BB bị bỏ rơi tàn bạo mà tôi
còn đủ tinh thần tiếp tục chiến đấu, tôi vẫn ngạc nhiên tại sao chúng ta
vẫn hiên ngang ôm lấy quê hương cho đến năm 1975.
Nguyễn Đình
Bảo mới ra đi hun hút, tôi lặng người trước cơn gió tây Hạ Lào, dáng dấp
lao đao như muốn ngả theo gió, cách nay 5 năm tức năm 1967 tôi đã tiễn
một người bạn đồng cư trong trại Học sinh di cư Phú Thọ ra đi tại đây
Nguyễn Thu, toàn những mất mát rơi rụng không bao giờ cầm lại được, năm
1959 tôi cùng Đại Úy Lai văn Chu Trung Đoàn Trưởng Trung Đoàn 7 Bộ Binh
SĐ3DC chơi Vũ Cầu rất thân thiết, hai năm sau ông đổi lên Tân Cảnh rồi
hai năm sau nữa tôi thấy tên ông trên cổng trại Trung Đoàn 42 Bộ Binh
tức doanh trại Bộ Tư Lệnh Hành Quân cuả SĐ22BB bây giờ.
Tôi được
đọc hai cuốn sách của hai tác giả rất nổi danh và bài viết của vị trưởng
Phòng 2 Quân Đoàn II tuy chỉ nói phớt qua về SĐ22BB nhưng điểm chính
đều sai lạc. Cuốn thứ nhất tôi được đọc khoảng năm 1988 trong sách nói
(khi bị tấn công thì Trung Đoàn 42 thuộc SĐ22BB và Bộ Tư lệnh của Sư
Đòan này đầu hàng). Cuốn thứ hai khỏang năm 1994 nói (sau khi bị địch
quân vây hãm Đại Tá Lê Đức Đạt Tư Lệnh SĐ22BB được trực thăng bốc ra
ngoài), bài viết của vị Trưởng Phòng 2 Quân Đoàn tôi được đọc năm 1996
(SĐ22BB thua là do rút Nhảy Dù đi nơi khác). Tôi thật sự không hiểu tài
liệu tham khảo ở đâu vậy. Thứ nhất: SĐ22BB không hề đầu hàng mà bị thất
thủ. Thứ hai: Đại Tá Tư Lệnh SĐ22BB tử trận ngay tại chỗ. Thứ Ba: Tôi
chính là người cho lệnh bắn yểm trợ sau cùng, và có lẽ là người sau cùng
tiếp chuyện trên máy với vị Tư Lệnh khả kính này trước không đầy 3 phút
khi ông vĩnh viễn ra đi.
Cố Chuẩn Tướng Lê Đức Đạt
Rải
rác khắp các vùng chiến thuật biết bao nhiêu chiến sĩ Vô Danh đã anh
dũng chiến đấu và hiên ngang gục ngã họ chẳng bao giờ được nhắc nhở và
nếu may mắn được nhắc tới thì cũng chứa chất hàm hồ sai lạc như các
chiến sĩ SĐ22BB. Gặp lại những người bạn cũ trên chiến trường này than
phiền về những bất công cuả dư luận, nhất là một người anh nên tôi xin
kể lại trận đánh có một không hai này.
Ngày 14-4-1972 tôi tháp
tùng Đại Tá Lữ Đoàn Trưởng LĐ2ND bay trên căn cứ Charlie, chúng tôi
không sao ngăn được những giọt lệ tự nhiên lăn trên gò má. Căn cứ
Charlie không còn nữa mà chỉ còn là một vùng đất đỏ, trông như một khu
đất mới được cầy lên để chuẩn bị canh tác không một công sự nào còn tồn
tại, tất cả mọi sinh vật trong vùng này đều bị hủy diệt và chắc chắn
không còn nguyên vẹn hình hài, tôi sẽ nấc lên khi gọi tên Bảo, thân xác
anh đích thực đã trở thành tro bụi, cùng với các chiến sĩ anh hùng
TĐ11ND và một Trung Đoàn cuả SĐ320 Công Sản Bắc Việt, những tấm thảm B52
đã trải lên Charlie để Charlie không còn tồn tại trên thế gian này. Tuy
vậy phòng không của địch trên sườn Yankee và khoảng giữa Delta và
Charlie và dưới sườn phiá đông nam của Charlie cũng giăng lưới đầy trời,
tôi trình bầy với ĐT/LĐT những vùng thông thủy không có phòng không
chắc chắn các đơn vị chúng đang ẩn náu tại đó nếu không phòng không của
chúng đã rút đi rồi, ta nên xử dụng Pháo Binh, ĐT/LĐT đồng ý ngay và
những loạt đạn TOT phủ xuống như một tấm thảm B52, quả nhiên vì không
hầm hố cho nên địch quân chạy tán loạn, và đương nhiên không khi nào các
Pháo Thủ Mũ Đỏ lại để chúng an lành như vậy, sau một giờ bay vừa tránh
đạn phòng không vừa điều chỉnh Pháo Binh. Phi công xin đi đổ xăng chúng
tôi đáp xuống Tân Cảnh. Trực thăng bay đi phi trường Phượng Hoàng đổ
xăng; chúng tôi vừa đến cửa Trung Tâm Hành Quân (TTHQ) cuả BTL/SĐ22BB
thì hoả tiễn cuả địch dàn chào ngay, một vị sĩ quan nói đùa (chúng nó
chào mừng Nhảy Dù đó). Tại TTHQ Đại Tá Lê Đức Đạt TL/SĐ22BB đề nghị cùng
ĐT/LĐT/LĐ2ND là cho TĐ9ND do Trung Tá Trần hữu Phú làm TĐT vào giữ căn
cứ Tân Cảnh,nhưng ĐT/LĐT/LĐ2ND không đồng ý với những lý do sau đây: Thứ
nhất: trong căn cứ quá đông người. Thứ hai: việc bảo vệ BTL/SĐ22BB phải
do đơn vị cơ hữu chiụ trách nhiệm. Thứ ba: các đơn vị Nhảy Dù lưu động
có hiệu quả hơn là nằm một chỗ. Tôi nhìn thấy nỗi lo lắng hiện trên
khuôn mặt hiện đang khắc khổ của vị TL/SĐ22BB. Sau đó ĐT/LĐT/LĐ2ND đề
nghị nên cho TĐ9ND đang trong vùng của LĐ2ND vào chiếm những cao điạ
hướng đông đông bắc cuả Tân Cảnh còn BCH/TĐ nên cho đóng tại phi trường
Phượng Hoàng vì dẫy núi này sẽ chế ngự mọi hoạt động không vận cho Tân
Cảnh và phi trương Phượng Hoàng, ĐT/TL/SĐ22BB mừng rỡ và đồng ý ngay,
ông đề nghị Nhảy Dù nên xin tăng cường quân, nhưng ông đâu có biết hiện
nay Sư Đoàn Nhảy Dù không còn một đơn vị nào tại hậu cứ.
Ngày
15-4-1972 toàn bộ TĐ9ND vào vùng hành quân mới, hai Đại Đội do Thiếu Tá
Võ thanh Đồng TĐP chỉ huy,dùng trực thăng chiếm các cao địa nhưng ngày
khởi đầu hai trực thăng bị bắn rơi vì LZ (bãi đáp) được dọn quá sơ sài.
Ngoài tầm của các Pháo Đội TĐ1PB/ND, hơn nữa TĐ9ND được tăng phái cho
SĐ22BB nên tôi không có trách nhiệm đổ quân cũng như dọn bãi đáp, ngược
lại lúc này tôi phải yểm trợ trực tiếp cho một Liên Đoàn BĐQ mới được
tăng phái dưới quyền chỉ huy cuả LĐ2ND. Hai đại đội còn lại cuả TĐ9ND
tung vào lục soát khu vực hướng bắc và tây bắc cuả căn cứ Tân Cảnh tức
hướng tây cuả phi trường Phượng Hoàng còn lại BCH/TĐ9ND đồn trú ngay tại
phi trường Phượng Hoàng. Như vậy ngoài vòng đai căn cứ Tân Cảnh từ
hướng Tây bắc sang đến hướng đông đông bắc là do TĐ9ND trách nhiệm, còn
các hướng khác là do các đơn vị cơ hữu cuả SĐ22BB trách nhiệm.
Ngày
18-4-1972 khoảng 2330g địch quân pháo và đánh thăm dò căn cứ, từ chùa
Tân Cảnh địch quân dùng hoả tiễn điều khiển bắn các chiến xa phòng thủ
trong căn cứ, nhưng không một chiến xa nào bị hạ. Ngày 19-4-72 chúng tôi
lại đáp xuống Tân Cảnh thì các sợi dây mầu xanh, đỏ, vàng điều khiển
hoả tiễn còn vương vãi trên hàng rào phòng thủ, vị trí đặt hoả tiễn ngay
tại chùa Tân Cảnh tức phía tây nam căn cứ cách không tới 1Km, nên ngoài
tầm chính xác của hỏa tiễn đó là lý do không trúng chiến xa cuả ta,
nhưng nó đã làm cho quân ta xuống tinh thần không ít. Tôi vòng phiá nam
căn cứ thấy đang huấn luyện chống chiến xa địch nhưng từ HLV trở xuống
không ai thấy chiến xa địch bao giờ, và lúc này dàn phòng không của địch
đã đến gần căn cứ chúng tôi là người phát hiện đầu tiên, khi địch quân
khai hỏa nếu chúng tôi bay cao một chút, hay bay sát lộ thì đã bị hạ
rồi, nhưng vì bay sát ngọn cây và xa đường lộ nên thoát nạn. Vị trí
phòng không ngay sát căn cứ trong vùng trách nhiệm của SĐ22BB gần trên
đường đi Võ Định nơi đóng quân của LĐ2ND. Lúc này bất cứ ai cũng cảm
thấy địch quân sắp sửa dứt điểm Tân Cảnh, nhưng cấp trên cũng vẫn chưa
cho không quân chiến lược can thiệp, còn không quân chiến thuật cũng rất
hạn chế, khi đánh căn cứ số 6 hay căn cứ số 5, chúng tôi xin không quân
chiến thuật còn dễ dàng và dồi dào hơn bây giờ. Lúc đó ta chỉ là cấp
đại đội bị vây hãm, còn bây giờ sự an nguy cho cả một Bộ Tư Lệnh Sư Đoàn
và một Trung Đoàn cộng. Vậy mà cấp trên vẫn thờ ơ. Sức người có hạn hỏi
làm sao chống đỡ được đây? Nhất là hiện nay trục lộ tiếp tế cũng đã bắt
đầu bị chặn đứng, trong khi những đoàn xe tiếp tế cuả địch quân di
chuyển cả ban ngày, còn ban đêm xe địch quân di chuyển, đèn sáng như
trong thành phố vậy. Hỏi làm sao tinh thần của anh em SĐ22BB còn vững
được. Các dấu hiệu rõ ràng sự xuất hiện cuả SĐ320, SĐ304, SĐ986, các
trung đoàn phòng không, các trung đoàn chiến xa. Thời điểm này nếu chúng
ta khôn ngoan một chút thì phải cho BTL/SĐ22BB rút về cố thủ tại
Kontum. Tân Cảnh nếu cần chỉ nên để lại một trung đoàn là nhiều, chứ
không nên để một BTL/SĐ làm tiền đồn cho Quân Đoàn, lúc đó quân số mà
BTL/SĐ22BB chỉ huy chỉ vỏn vẹn có Trung Đoàn 42 Bộ Binh còn Lữ Đoàn Nhảy
Dù thì Bộ Tổng Tham Mưu có thể rút đi bất cứ lúc nào, ai cũng rõ là
địch sẽ dùng một Sư Đoàn cộng với chiến xa để dứt điểm Tân Cảnh, trong
khi SĐ22BB chỉ có một Tiểu Đoàn trừ trong căn cứ để bảo vệ BTL. Không có
chiến lược hay chiến thuật nào lại xử dụng BTL/SĐ làm tiền đồn bao giờ,
một sự bất nhẫn tàn bạo đã phí mạng hàng trăm quân nhân và làm thành
làn sóng bất mãn. Quân số không quan trọng bằng tinh thần, tôi thấy anh
em trong căn cứ tinh thần xuống từ khi không được yểm trợ không quân
đúng mức nhất là những mục tiêu rõ ràng, chẳng hạn như đoàn xe địch di
chuyển ban ngày không bị một lực lượng nào ngăn cản, hay những vị trí
phòng không, vị trí pháo binh của địch. Việc Tân Cảnh còn hay mất chỉ
còn chờ thời gian khi nào địch quân khởi sự tấn công mà thôi thật sự là
như vậy. Tôi đang ghi chép những vùng địch tập trung, ĐT/TL/SĐ22BB gọi
tôi ra chỗ vắng dặn dò (tôi quen Co Chuan tuong Đạt khi ông còn là Tỉnh
Trưởng Bà Riạ không lần nào xuống Trung Tâm Huấn Luyện Vạn Kiếp thao
dượt mà ông lại quên đón chúng tôi vào tư dinh để hàn huyên, tôi thường
gọi ông bằng anh, chỉ gọi bằng cấp bậc những khi có mặt người khác) .
-
Anh cảm thấy nguy đến nơi rồi, bọn Tây (Cố Vấn Mỹ) mấy hôm nay nó có
thái độ rất lạ lùng, chú mày nhớ rằng có chuyện gì phải vào tần số chỉ
huy để yểm trợ cho anh.
- Anh nên vào tần số của em dễ làm việc
hơn tốt nhất anh nói bên Pháo Binh biệt phái một toán Sĩ Quan Liên Lạc
bên cạnh anh, họ sẽ có đủ đặc lệnh Truyền tin để liên lạc với em.
- Ừ như vậy tiện đó, nhớ rằng anh rất cần em khi có biến động.
-
Anh cẩn thận em thấy không được yểm trợ đúng mức anh em trong căn cứ có
vẻ mất tinh thần. Ông gật đầu tỏ dấu không còn làm gì hơn được. Ông bắt
tay tôi thật chặt trước khi chia tay, mắt ông đờ đẫn vì nhiều đêm mất
ngủ, chúng tôi trở về căn cứ Võ Định nhìn cách phòng thủ và tinh thần
cuả anh em Mũ Đỏ tôi an tâm, đặn dò Trung Tâm Phối Hợp Hoả Lực nếu
SĐ22BB bị đánh phải gọi tôi dậy ngay, dầu gì tôi cũng chỉ còn Pháo Đội
trên Yankee là có thể bắn cho Tân Cảnh, được đạn dược trên đó còn. Hai
Pháo Đội 105 ở Võ Định và Non Nước thì mút tầm, có thể xử dụng 155 ở Non
Nước. Tôi dặn dò các Pháo Đội liên hệ, cũng là lúc mà tôi điều khiển
tác xạ vào vùng tập trung quân chung quanh Tân Cảnh, hai Pháo Đội mặc dù
mút tầm tôi vẫn cho bắn vào những nơi không qua đầu hay thẳng trục đồng
hồ chỉ 0300G vậy mà ĐT Đạt vẫn còn trên máy, trận Hạ Lào cũng không làm
tôi bối rối như trận này.
Ngày 20-4-72 các đơn vị hoạt động
chung quanh căn cứ Tân Cảnh ghi nhận địch quân di chuyển đông và tiến
dần về Tân Cảnh, hướng tây bắc (DAKTO) có tiếng đoàn chiến xa di chuyển.
Khi bay lên vùng này chúng tôi cố gắng tìm dấu vết chiến xa nhưng địch
quân không để lộ dấu vết. Như vậy chiến xa địch nếu có cũng ít mà thôi.
Đồng thời ĐĐ2TS/ND cũng làm thịt những toán TSV/PB cũng như những toán
tiền thám cuả địch chung quanh căn cứ cuả LĐ2ND (Võ Định).
- Ngày
21-4-72 các ĐĐ cuả TĐ9ND bắt đầu chạm địch cánh quân trên núi đụng rất
nặng, một ĐĐ Trưởng tử thương, TĐP bị thương nặng không sao có thể tản
thương được, hai ĐĐND hoạt động hướng tây bắc Tân Cảnh bắt sống được một
tù binh trong toán Tiền Sát Viên Pháo Binh. Tù binh khai thuộc SĐ968 và
mới từ Bắc vào bổ xung cho đơn vị này, theo kinh nghiệm khi nào TSV/PB
tới gần tức là để điều chỉnh Pháo Binh và không bao giờ chúng đi một
toán, mất toán này còn toán khác, khi Pháo địch đã hoạt động trúng ta,
là thời điểm tấn công cũng bắt đầu, pháo bắt đầu mãnh liệt từ 1800G và
lúc 2300G chúng tấn công thăm dò căn cứ, lần này chúng tấn công quy mô
hơn, hoả lực vũ bão hơn, vậy mà không quân chiến thuật chỉ yểm trợ có
một phi tuần mà thôi, một tiền đồn với cấp Đại Đội nếu bị đánh cũng
không đến nỗi yểm trợ rời rạc như vậy, từ hôm đó một vị sĩ quan Pháo
Binh bên cạnh TL/SĐ22BB bắt đầu liên lạc với TĐ1PB/ND tôi được biết là
Đ/U Hưng, Hưng làm việc rất giỏi và rất cẩn trọng.
- Ngày 22-4-72
ban Cố Vấn trốn khỏi Tân Cảnh bằng trực thăng không thông báo cho
BTL/SĐ22BB biết, tuy nhiên mọi người đều biết trước vì đang đêm 2400G
ban Cố Vấn đánh dấu bãi đáp, trong lúc địch đang pháo mạnh, ban ngày lúc
địch pháo cũng như tấn công mạnh đã thấy họ dọn bãi đáp cho trực thăng
ngay sát phòng Cố Vấn, một vài sĩ quan có đề nghị với ĐT/TL không cho Cố
Vấn đi, nhưng ông cười và đáp ngắn gọn (cho họ đi) nhờ vậy toán Cố Vấn
ra đi an toàn, từ lúc đó địch quân đánh mạnh, cường độ Pháo cũng gia
tăng. Hướng tấn công chính là ngay cổng chính tức là hướng từ phố Tân
Cảnh, có tiếng xe tăng từ hướng Dakto chạy về, và xe tăng địch khởi sự
bắn đại bác không giật và đại liên vào căn cứ, anh em trong căn cứ cố
gắng mở hàng rào từ phía nhà của Cố Vấn để băng sang Phi Trường Phượng
Hoàng, hy vọng bắt tay với TĐ9ND, toán Công Binh do đích thân vị Tiểu
Đoàn Trưởng Công Binh chỉ huy phá hàng rào cũng đành bó tay vì hàng rào
được làm bằng thùng xăng 200 lít nhồi đất và gài mìn dầy đặc cộng với
kẽm gai, các cột kẽm gai được đúc bằng xi măng rất kiên cố, về sau phải
xin Không Quân oanh tạc mở đường, nhưng phòng không của địch quá mạnh,
máy bay không sao xuống thấp được.
- Ngày 23-4-1972 tức là ngày
chủ nhật, Pleiku hay Sài Gòn giờ này có thể trời đang đẹp 1000G không
Quân mới giúp mở được hàng rào có thể rút sang phi trường, tuy vậy muốn
băng qua được cũng vẫn còn rất khó khăn, lúc này TĐ9ND cũng bị tấn công
mạnh, bốn đại đội tác chiến đều ở ngoài nên BCH/TĐ không có khả năng
tiếp cứu, 1300G thiết giáp hạng nhẹ của địch không một chiếc nào bị
thương vào tới cột cờ, nhưng địch không có tùng thiết cho nên thiết giáp
nằm tại đó, quân ta vẫn cứ chạy qua mặt thiết giáp ra phiá hàng rào đã
phá. Hưng liên lạc cho tôi cho biết anh và Đại Tá TL/SĐ22BB ra tới hàng
rào, lúc đó ĐT/TL giật lấy máy.
- 11 (chỉ danh cuả tôi) đây 01 (chỉ danh cuả ĐT/TL/SĐ22BB. Nguy rồi 11 anh bắn ngay vào sân cờ thiết giáp nó vào sân cờ rồi.
- 01 đây 11 tôi thi hành ngay.
-11 đây 01 anh tiếp tục cho bắn như vậy may ra tôi có thể gặp Cửu Long (TĐ9ND) được, khoảng 2 phút sau tôi nhận được Hưng gọi.
-11 đây Hồng Hà gọi …………… 01 theo ông Bắc Bình rồi.
Tôi hiểu Hưng muốn nói gì nhưng tôi cũng cứ hỏi lại.
- Hồng Hà đây 11 anh nói gì lập lại.
-11 dây Hồng Hà tôi nói ………. 01 theo ông Bảo rồi.
- Hồng Hà đây 11, anh cố gắng mang 01 sang Cửu Long được không.
-
Không được vì xe tăng nó bắn nên kẽm gai quấn chặt lấy ông ấy rồi, tôi
cố gỡ ra nhưng không ai có kềm cắt kẽm gai cả. Giọng Hưng yếu hẳn đi tôi
nghe rõ tiêng nổ chát chúa và tôi hoàn toàn mất liên lạc từ lúc 1410G
ngày 23-4-72. Cho tới giờ phút này cuối tháng 4-97 tức 25 năm sau từc
1/4 thế kỷ, thương nhớ ngày Tân Cảnh thất thủ, chỗ Cố Chuẩn Tướng Đạt ( truy thăng cấp tướng vào 24-4-1972) và Hưng nằm xuống tại đâu, chỗ nào
tôi vẫn còn nhớ, cỏ cây dù có che lấp hình hài các anh nhưng tôi không
sao quên được chỗ nằm của các anh những anh hùng của SĐ22BB, tôi biết
các anh nằm xuống mà không sao nhắm mắt được./.
Bùi Đức Lạc
Tư Lệnh Sđ22bb Lê Đức Đạt Tự Sát Tại Chiến Hào
Vương Hồng Anh
Trong tinh thần kỷ niệm 35 năm ngày Quân lực 19-6, thể theo yêu cầu của một số đông bạn đọc, chúng tôi sẽ lần lượt trình bày một số sự kiện chiến trường đã đi vào quân sử, qua đó, chúng ta thấy được tinh thần chiến đấu vì đại nghĩa của người lính VNCH trong hoàn cảnh nghiệt ngã của lịch sử. Trong kỳ báo này, VB trân trọng giới thiệu bài tường trình chi tiết về mặt trận Tân Cảnh và cố tư lệnh Sư đoàn 22 BB Lê Đức Đạt, vị sĩ quan cao cấp đã tự sát để giữ tròn khí tiết của một tư lệnh chiến trường. Phần này được biên soạn dựa theo tài liệu của cựu đại tá Trịnh Tiếu, nguyên trưởng phòng 2 Quân đoàn 2, loạt bài của trung tướng Ngô Quang Trưởng và một số sĩ quan cao cấp viết cho Trung tâm Quân sử Lục quân Hoa Kỳ, tài liệu của nhà nghiên cứu Trần Phan Anh, một số bài viết trong tạp chí KBC, tài liệu riêng của VB.
* Tư lệnh Sư đoàn 22 BB Lê Đức Đạt và phòng tuyến Tân Cảnh
Từ
tháng 2/1972, trước những tín hiệu báo động về các cuộc chuyển quân ồ
ạt của CSBV, bộ Tư lệnh Quân đoàn 2 đã tăng cường lực lượng phòng thủ ở
mặt trận phía Bắc tỉnh Kontum: trung đoàn 47 Bộ binh/Sư đoàn 22 BB (BB)
cùng với bộ Tư lệnh Tiền phương Sư đoàn, và một thành phần Tiếp vận từ
Bình Định lên khu vực Tân Cảnh-Dakto. Tại Tân Cảnh, bộ tư lệnh Tiền
phương đóng chung với bộ chỉ huy trung đoàn 42 BB, một trong 4 trung
đoàn cơ hữu của sư đoàn, đã đóng quân tại đây từ trước. Căn cứ này gần
ngã ba Quốc lộ 14 và Tỉnh lộ 512. Toàn bộ cuộc chuyển quân hoàn tất vào
ngày 8 tháng 2/1972. Ngày 1 tháng 3/1972, thiếu tướng Lê Ngọc Triển, tư
lệnh Sư đoàn 22 BB, bàn giao chức vụ chỉ huy sư đoàn cho đại tá Lê Đức
Đạt tư lệnh phó Sư đoàn để về bộ Tổng Tham Mưu nhận chức tham mưu phó
Hành quân.
Đại tá Lê Đức Đạt nguyên là một sĩ quan cao cấp của binh chủng Thiết giáp, khi còn ở cấp đại úy, vào thời gian 1954-1955, ông đã theo học tại trường Thiết giáp Ky binh Saumur Pháp. Ở cấp bậc thiếu tá, ông đã có thời gian chỉ huy một trung đoàn Thiết giáp. Trong thời gian từ 1965-1967, ông là trung tá tỉnh trưởng/kiêm tiểu trưởng Phước Tuy.
Ngay sau khi nhận chức tư lệnh, Đại tá Đạt đã điều động các phòng tham mưu chính lên Tân Cảnh, bộ Tư lệnh Tiền phương trở thành bộ Tư lệnh Hành quân Sư đoàn. Theo lời kể của cựu đại tá Trịnh Tiếu, nguyên trưởng phòng 2 Quân đoàn 2 và của một số sĩ quan cao cấp Sư đoàn 22 BB, khi đảm nhận chức vụ tư lệnh Sư đoàn, đại tá Lê Đức Đạt đã không có được yểm trợ của cố vấn trưởng Quân đoàn 2 Paul Vann như ông ta đã dành cho đại tá Lý Tòng Bá, tân tư lệnh Sư đoàn 23 BB, lại còn bị vị cố vấn này gây nhiều khó khăn trong chỉ huy và điều hợp các đơn vị. Do bất bình với trung tướng Ngô Du, tư lệnh Quân đoàn 2, đã không sắp xếp nhân sự giữ chức tư lệnh Sư đoàn 22 BB theo ý của cố vấn trưởng, ông Paul Vann đã từ chối yêu cầu của tướng Du về kế hoạch dội B 52 “dập nát” hai sư đoàn Cộng quân đang bao vây Sư đoàn 22 BB, dẫn đến hậu quả là sư đoàn này đã bị bức tử.
Cố vấn trưởng Quân đoàn 2 Paul Vann đã yêu cầu trung tướng Ngô Du làm đề nghị cử đại tá Lý Tòng Bá thay thiếu tướng Lê Ngọc Triển trong chức vụ tư lệnh Sư đoàn 22 BB, cử đại tá Lê Minh Đảo giữ chức tư lệnh Sư đoàn 23 BB thay chuẩn tướng Võ Văn Cảnh (tướng Cảnh sau đó đã giữ chức chỉ thuy trưởng Huấn khu Dục Mỹ, ông được thăng thiếu tướng vào tháng 4/1974 khi giữ chức vụ phụ tá Tổng trưởng Nội vụ đặc trách Nhân dân Tự vệ). Lý do cố vấn Paul Vann đưa ra là tướng Triển và Cảnh đã lớn tuổi, cần phải thay thế bởi những đại tá mà ông ta đánh giá là có nhiều khả năng.
Sự tiến cử của ông Paul Vann đã không được trung tướng Ngô Du đồng ý. Tướng Du nói với ông Paul Vann rằng việc bổ nhiệm tư lệnh Sư đoàn là do Tổng thống VNCH quyết định, hơn nữa tướng Triển và tướng Cảnh không phạm lỗi gì, nên không thể đề nghị thay đổi được. Tuy nhiên ông Paul Vann làm áp lực đòi trung tướng Du phải thay thế gấp hai vị tư lệnh Sư đoàn. Tướng Ngô Du hỏi tại sao ông Paul Vann lại nằng nặc đề cử đại tá Bá và đại tá Đảo mà ông đề cử một số đại tá trẻ và giỏi đang phục vụ tại Quân đoàn 2, vị cố vấn trưởng này trả lời: Đại tá Lý Tòng Bá và đại tá Lê Minh Đảo là các sĩ quan trẻ, năng động và kinh nghiệm chiến trường mà tôi đã biết tại Quân đoàn 3. (Ông Paul Vann nguyên là trung tá Cố vấn trưởng Sư đoàn 7 BB trong thời gian 1961-1962, thời kỳ tướng Huỳnh Văn Cao còn là đại tá tư lệnh Sư đoàn, sau đó, ông giải ngũ và về Hoa Kỳ. Năm 1966 ông trở lại Việt Nam, từ 1967-1969, với tư cách là quan chức dân chính cao cấp của Hoa Kỳ, ông chỉ huy cơ quan CORDS tại Vùng 3 chiến thuật, khi được bổ nhiệm làm cố vấn trưởng Quân đoàn 2, ông được hưởng quyền lợi ngang hàng với một thiếu tướng Hoa Kỳ).
Cuối cùng, do tình hình quân sự ngày càng nghiêm trọng, đòi hỏi sự yểm trợ về Không quân của Hoa Kỳ qua trung gian của Cố vấn Quân đoàn, trung tướng Ngô Du đành phải thỏa mãn gấp các điều kiện của ông Paul Vann, tuy nhiên vị tư lệnh Quân đoàn 2 cũng chỉ thỏa mãn một nửa số điều kiện của ông Paul Vann: ông đề ghị Tổng thống VNCH bổ nhiệm đại tá Lý Tòng Bá giữ chức tư lệnh Sư đoàn 23 BB thay vì tư lệnh Sư đoàn 22 BB như ông Paul yêu cầu, và đại tá Lê Đức Đạt, tư lệnh phó Sư đoàn 22 BB giữ chức tư lệnh Sư đoàn này. Giải pháp 50% của trung tướng Ngô Du vẫn không làm vừa lòng Paul Vann, nên ông ta đã trút tất cả sự bức tức lên đại tá Đạt.
Theo giải thích của cựu đại tá Trịnh Tiếu thì sở dĩ tướng Du cử đại tá Lê Đức Đạt vì đại tá đang là tư lệnh phó Sư đoàn lên thay tư lệnh Sư đoàn là điều hợp lý, hơn nữa đại tá đại tá Đạt rất thân với đại tướng Cao Văn Viên, nên tướng Du nghĩ rằng khi đại tá Đạt lên làm tư lệnh mặt trận thì đại tướng Viên sẽ yểm trợ tối đa cho đại tá Đạt. Cũng cần ghi nhận rằng trong năm 1965, khi đại tướng Cao Văn Viên còn là thiếu tướng tư lệnh Quân đoàn 3 & Vùng 3 chiến thuật thì đại tá Đạt là tỉnh trưởng/tiểu khu trưởng Phước Tuy với cấp bậc trung tá như đã trình bày ở trên.
* Ngày cuối của đại tá Lê Đức Đạt và bộ Tư lệnh Sư đoàn 22 BB:
Trở
lại với chiến trường Tân Cảnh, trước khi Cộng quân mở cuộc tấn công
cường tập vào căn cứ này, lực lượng bố phòng tại đây gồm có trung đoàn
42 BB, hai pháo đội 105 và 155 ly, một chi đội M 41 và một chi đội
M-113, một đại đội Công Binh chiến đấu. Ngày 21 tháng 4, 1972, cố vấn
Quân đoàn 2 Paul Vann bay lên Tân Cảnh thăm đại tá Philip Kaolan, cố vấn
trưởng Sư đoàn 22 BB. Tại hầm chỉ huy, mặc dù biết vị cố vấn Quân đoàn
có ác với mình, đại tá Đạt vẫn trình bày đầy đủ tình hình chi tiết cho
ông Paul Vann rõ, Vị cố vấn này đã có hành động thiếu lịch sự, ông ta
chỉ mạnh vào bản đồ hành quân và nói cộc lốc: “Đại tá Đạt, ông sẽ là vị
tư lệnh Sư đoàn VN đầu tiên làm mất sư đoàn và bại trận”. Đại tá Đạt rất
giận, ông đã vứt điếu thuốc đang hút xuống đất, cười gằn và nói với cố
vấn Paul Vann: Ồ, chuyện đó sẽ không bao giờ xảy ra.
Ngày 23 tháng 4/1972, lực lượng Cộng quân gồm các đơn vị của sư đoàn 2 CSBV phối hợp với các đơn vị đặc công, thiết giáp CQ thuộc B 3 đã khởi động cuộc tấn công ở vòng đai Tân Cảnh. Trong ngày 23 tháng 4/1972, Cộng quân đã pháo kích dồn dập vào căn cứ. Địch quân mở một trận hỏa công bằng đủ loại pháo, trong đó có hỏa tiễn-dây điều khiển Sagger 13 để làm tê liệt các chiến xa và công sự chiến đấu của lực lượng trú phòng. Từng chiến xa M 41 đang nằm trên các vị trí phòng ngự để bảo vệ Trung tâm Hành quân Sư đoàn đều bị trúng đạn. Tiếp đó, vào 10 giờ 30, trung tâm Hành quân cũng bị trúng đạn địch bắn trực xạ, hệ thống truyền tin bị hủy hoại, một số quân nhân thương vong.
Buổi trưa, với sự giúp đỡ của các cố vấn Hoa Kỳ, một trung tâm Hành quân tạm thời đã được thiết lập chung với trung tâm Hành quân Sư đoàn 22 BB với các máy móc truyền tin lấy từ hệ thống dành cho các Cố vấn. Thế nhưng, đại tá Lê Đức Đạt, tư lệnh Sư đoàn, đã từ chối cùng với các sĩ quan Hoa Kỳ trong ban Cố vấn Sư đoàn đến làm việc tại trung tâm Hành quân mới, ông ở lại bộ chỉ huy cũ đã bị tan hoang cùng với vị đại tá Tôn Thất Hùng, tư lệnh phó, vài sĩ quan thân tín trong bộ Tham mưu cùng với một máy truyền tin liên lạc.
Buổi chiều, đại tá Lê Đức Đạt cho lệnh các pháo đội của Sư đoàn phản pháo vào các vị trí tình nghi là pháo binh của địch đặt súng, nhưng không có kết quả. Cùng lúc đó, từ trung tâm Hành quân mới, các cố vấn Hoa Kỳ đã hướng dẫn Không quân thực hiện phi vụ không yểm, oanh kích vào các mục tiêu của Cộng quân-dựa theo báo cáo của các cố vấn trung đoàn. Nỗ lực của các cố vấn Hoa Kỳ vẫn không có hiệu quả do thời tiết quá xấu đã hạn chế phần quan sát, ngoài ra hệ thống phòng không dày dặc của địch đã bắn chận các oanh tạc cơ và chiến đấu cơ của Không quân Việt-Mỹ.
Gần tối, một thành phần đặc công CSBV đã xâm nhập vào vòng đai phi đạo của căn cứ và đặt chất nổ phá hủy một bãi đổ đạn dược gần đường bay. Trong khi đó, Cộng quân tiếp tục pháo kích dữ dội vào khu vực trung tâm của căn cứ. Vào nửa đêm, các đơn vị của trung đoàn 42 phòng thủ quanh vòng đai căn cứ quan sát thấy 15 chiến xa địch di chuyển theo hướng Nam đến Tân Cảnh. Trong tình hình nguy kịch, nên Sư đoàn 22 BB khó tiến hành một kế hoạch nào kịp thời để ngăn chận Cộng quân, ngoài trừ một trận pháo ở mức độ nhỏ của Pháo binh và đợt phản pháo dữ dội nhưng không có kết quả của đối phương, trong khi đó hai chiếc cầu trên Quốc lộ 14 ở hướng Nam đến Tân Cảnh vẫn để nguyên vẹn nên chiến xa của địch đã di chuyển dễ dàng trên lộ trình chuyển quân.
Khoảng 2 giờ sáng ngày 24 tháng 4/1972, 15 chiến xa T 54 của Cộng quân bao vây căn cứ Tân Cảnh, vào lúc này 10 chiến xa M 41 và M 113 bảo vệ bộ Tư lệnh đã bị địch bắn cháy 8 chiếc, 2 chiếc còn lại đoàn 22 đã ở trong tình trạng bất khiển dụng vì bị đứt dây xích. Nhận thấy tình hình vô vọng, đại tá Kaplan, cố vấn trưởng Sư đoàn, đã liên lạc khẩn cấp yêu cầu cố vấn trưởng Quân đoàn 2 bay lên cứu ông và toán cố vấn. Khoảng 4 giờ sáng, ông Paul Vann lál trực thăng trinh sát OH-58 Kiowa-loại mới nhất của Hoa Kỳ đáp xuống một bãi đáp rất nhỏ bên cạnh bãi mìn để bốc đại tá Kaplan.
Trước khi trực thăng đáp xuống, đại tá Kaplan đã đến báo cho đại tá Lê Đức Đạt và yêu cầu ông cùng lên trực thăng ứng cứu của ông Paul Vann nhưng đại tá Đạt đã từ chối. Vị tư lệnh Sư đoàn 22 BB đã biết rõ tình hình rất bi đát, thế nhưng ông vẫn không yêu cầu trung tướng Ngô Du cho trực thăng bay lên cứu. Đại tá Đạt ra lệnh cho tất cả các quân nhân còn lại trong căn cứ tìm cách thoát ra ngoài căn cứ trước khi trời sáng. Ông bắt tay vĩnh biệt đại tá Hùng, tư lệnh phó, và các sĩ quan, ông nói với mọi người: “Là một tư lệnh, tôi phải ở lại với Tân Cảnh.” Theo lời kể của đại tá Kaplan và một số nhân chứng, đại tá Lê Đức Đạt đã tự sát sau khi căn cứ bị Cộng quân tràn ngập.
Về các sĩ quan trong bộ Tư lệnh Sư đoàn 22 BB vượt thoát ra ngoài căn cứ, một số đã bị địch bắt. Còn đại tá Tôn Thất Hùng đã thoát được ra ngoài nhưng bị thương, Ông đã cố chạy vào một buôn Thượng gần đó. Nhờ nói được tiếng Thượng rất rành, nên đã được một gia đình người Thượng che dấu, chăm sóc, sau đó dẫn đường đưa ông về đến tỉnh lỵ Kontum sau 15 ngày đi loanh quanh trong rừng. (Ba tháng sau, đại tá Hùng cùng gia đình lên Pleiku để đền ơn gia đình người Thượng này, vào lúc đó đang sống trong trại tỵ nạn bằng một số tiền và vàng rất lớn). Riêng với đại gia đình Sư đoàn Trấn Sơn Bình Hải 22 BB, ngày 24 tháng 4/1972 là ngày mà Tư lệnh Mặt trận Tân Cảnh Hè 1972 đã vĩnh viễn ở lại với chiến trường.
Vương Hồng Anh
No comments:
Post a Comment